Orkaan

Het orkaanseizoen is weer begonnen! Op deze pagina vind u informatie over orkanen in de vorm van een groot aantal links, satellietfoto’s, radarbeelden, mogelijke trekrichtingen en wat historie. 
Orkanen komen alleen voor in de tropische gebieden van de aarde. Orkanen kunnen Europa alleen in een sterk afgezwakte vorm bereiken, ze zijn dan omgevormd tot gewone depressies die wel vaak een hoge vochtigheidsgraad en vaak ook nog veel regen geven. Orkanen ontstaan uit buienclusters boven water van minimaal 27 graden. De buienclusters die worden opgepikt door de straalstroom en gevoed worden door het warme zeewater gaan door de corioluskracht draaien. De buiencluster vormt zich dan tot een tropische depressie, deze depressie onderscheid zich van een gewone depressie doordat deze geen duidelijk waarneembaar warmte en koufront heeft. Wanneer de depressie zich zover heeft gevormd dat er windkracht 7 gemeten wordt, wordt er gesproken van een tropische storm. Als alle factoren gunstig genoeg zijn dan kan deze storm uitgroeien tot een orkaan. De windkracht bereikt dan windkracht 12, er ontstaat een oog in het centrum van de orkaan en de neerslag gebieden rond het oog zijn dan zeer intensief. In het oog van de orkaan is het windstil en doet het bijna vredig aan. De trekrichting van orkanen op het noordelijk halfrond is over het algemeen noordwest tot west. orkaan Andrew Orkanen die het Caribische gebied en de VS bereiken zijn meestal afkomstig uit Afrika, ze worden met de noordoostpassaat over de Atlantische oceaan gevoerd. In het Caribische gebied en in het zuiden en zuidoosten van de VS kunnen orkanen zeer grote schade tot gevolg hebben. De bekendste en duurste orkaan van de afgelopen eeuw in de VS was hurricane Andrew die in 1992  over de VS raasde. Toen Andrew was uitgeraasd was de schade 25 miljard dollar!
Wanneer in het jaar kunnen orkanen voorkomen?
Dat hangt af van de regio. Ruwweg op het noordelijke halfrond in de zomermaanden en op het zuidelijke halfrond in onze wintermaanden. Nog preciezer is het om te zeggen dat het hoogseizoen 2-3 maanden na het moment van maximale zonshoogte aanvangt. Voor de Atlantische Oceaan is dat de maanden augustus en september. Een uitgebreider overzicht is hieronder te vinden in tabel 1.

gebiedseizoentopmaanden
N-Atlant. Oceaanjun.-nov.aug.-okt.
NO-Stille Oceaanjun.-nov.aug.-sep.
NW-Stille Oceaanmei.-dec.jul.-okt.
Golf van Bengalenmei.-jun.mei.-jun.
 sep.-nov.sep.-okt.
Arabische Zeemei.-jun.mei.-jun.
 okt.-nov.okt.-nov.
Australië (N-kust)dec.-mar.jan.-feb.
ZW-Indische Oceaandec.-apr.jan.-apr.
ZW-Stille Oceaandec.-mar.jan.-apr.

tabel 1. seizoenen orkanenIn het westelijke deel van het noordelijke deel van de Stille Oceaan (volgt U het nog?) zijn de orkanen het meest talrijk en het meest actief. Soms groeien ze uit tot kolossale supercyclonen of supertyphonen. Vaak zijn de diverse eilandjes, de Filippijnen en ook Taiwan doelwit bij deze megasystemen. Om een tropische cycloon of ‘hurricane’ in de Atlantische regio in te delen naar sterkte, wordt gebruik gemaakt van categorieën volgens de Saffir/Simpson-schaal (tabel 2). Behalve naar de windsnelheden wordt ook gekeken naar de luchtdruk in de kern of oog van de cycloon en naar de stormvloed die het aan de kusten veroorzaakt (‘stormsurge’). Deze ‘stormsurge’ is een verhoging van het waterpeil boven het al heersende tij en wordt veroorzaakt door het opstuwen van het water door de enorme snelheid van de wind die over de zee blaast.

cat.wind (mijlen/uur)wind (km/uur)Max. stormsurge (ft)luchtdruk (hPa)
174-95119-1534-5>=980
296-110154-1786-8965-979
3111-130179-2099-12945-964
4131-155211-24913-18920-944
5>156>249>18<920

tabel 2. Saffir-Simpson-schaalDe hoogste stormvloed wordt meestal bereikt, ca. 25 km oost of noordoost van het oog zodra de het centrum van de cycloon (het oog) aan land komt. Behalve de wind kan ook deze stormvloed veel schade bereiken, vooral wanneer de stormvloed extra hoog wordt wanneer deze samenvalt met hoogtij of nog erger: springtij.

 
En de volgroeide orkaan?
De structuur
Van boven af gezien, vanuit bijv. een weersatelliet, zijn de meest opvallende kenmerken:

      1. een min of meer centraal gelegen minder bewolkte kern (’t oog).
      2. een hoge en brede wolkenmuur rond dit oog, vooral ten noordoosten hiervan.
      3. de naar buiten uitgewaaierde wolkenbanden en schermen van hoge sluierwolken.

Op de foto hiernaast zijn deze kenmerken vrij goed te zien. Deze ‘hurricane’, Bertha uit juli 1996, trok op dat moment vlak langs de Bahama’s en was een storm uit de categorie 3. Wat ook goed herkenbaar is, is de stroming tegen de wijzers 

volgroeide cycloonvan de klok in om de cycloon heen. Van linksboven op de foto draait a.h.w. de wolken linksom en spiraalsgewijs naar het centrum toe. Direkt rond het oog (het meest zwarte vlekje) is een iets minder donker gedeelte erom heen waar te nemen. Dat is de schaduw die wordt geprojecteerd op de binnenkant van de 12-15 km hoge wolkenmuur.Die wolkenmuur (‘circular exhaust cloud’) bestaat uit hoogreikende aaneengeregen buienwolken (cumulonimbi) waar doorgaans de zwaarste neerslag en de sterkste windsnelheden voorkomen. Met name het noordoostelijke kwadrant 10 tot 50 mijlen van het oog vandaan is het gevaarlijkste gebied van een tropische cycloon. De noordoostelijke kwadrant is, gezien in de trekrichting van de cycloon, het rechterboven gedeelte. Op het voorbeeld van de foto is dat het gedeelte direkt boven het oog. Hier stijgt de vochtige en warme lucht met 50 tot 100 km per uur op. 

Aan de toppen vindt dan een horizontale uitstroming plaats van uit ijsdeeltjes bestaande wolken, de zgn. sluier- of cirruswolken die ver tot buiten de eigenlijke cycloon kunnen uitspreiden. Ook stroomt er lucht terug naar beneden, het oog in. Deze lucht wordt gaandeweg warmer en veroorzaakt het vrijwel geheel oplossen van wolken binnenin het centrum. De vorstgrens in het oog ligt dan ook een stuk hoger dan net rond het oog (zie doorsnede).

Zoals reeds opgemerkt komen de grootste windsnelheden vlak rond het oog voor in een zone die varieert tussen de 10 en 100 km rond het middelpunt van het oog. De diameter van het oog dat vaak niet geheel rond is maar meer elliptisch van vorm is, is van 20 tot 30 km breed. De lange as van de ellipsvorm ligt in de bewegingsrichting van het oog. Precies in het centrum is de windsnelheid vrij laag en bedraagt o.h.a. een windkracht 3 of 4 (matig), soms nog iets minder.

In het Engels is een zgn. FAQ beschikbaar, adres: http://www.aoml.noaa.gov/hrd/tcfaq/tcfaqHED.html die regelmatig wordt vernieuwd en verbeterd. In dit zeer uitgebreide vragenbulletin worden tal van vragen beantwoord en is veel interessante informatie over tropische cyclonen te lezen. Ook staat erin waar de meest recente versie opgehaald kan worden.orkaan animatie

Satellietfoto (animatie) van Atlantische oceaan (infra rood)
Satellietfoto (animatie) van Atlantische oceaan (zichtbaar licht)
National Hurricane Center
Discussie tropische stormen/orkanen in de Atlantische regio
Pagina van WMO over orkanen
Saffir- Simpson hurricane scale
Online lessen over orkanen
Pagina van Monterey Marine Meteorology Division, op deze site is zeer veel actuele informatie te vinden
Overzicht van alle Atlantische stormen van 2003
Pagina van accuweather met veel informatie
Animatie van het westelijk deel van de Atlantische oceaan(TIP)
Atlantic Oceanographic And Meteorological Laboratory
Orkanenpagina van het KNMI
hurricanetrack.com

 

 

 

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.