27 Jaar geleden: zeer zwaar onweer.

19 September 1987 was een bewolkte en vrij kille dag. De maximumtemperatuur in de Bilt bedroeg 17.5 graden en de minimumtemperatuur was 6.6 graden. Het weerbericht op de radio gaf pas in de loop van de middag aan dat er ’s avonds een enkele regen of onweersbui zou kunnen vallen.

Een warmtefront trok vanuit het zuidwesten langzaam naar het noorden en zorgde voor een flinke toename van onstabiliteit. Boven Zeeland lag een klein lagedrukgebiedje dat eigenlijk een klein koudeputje was. Het warmtefront wist ons land net niet te bereiken maar door de vrij krachtige westelijke hoogtestroming en de steeds groter wordende onstabiliteit konden er in de loop van de avond onweersbuien ontwikkelen die van west naar oost in lijnen over een deel van ons land gingen trekken.

Weerkaart 19 september

Op de satellietfoto van 19 september 14 uur zijn er al enkele onweersbuien te zien in de buurt van Londen, deze buien trokken al activerend en zich uitbreidend in de loop van de avond over ons land.

Omdat niemand rekening hield met actief onweer kwam het onweersgeweld nogal onverwachts. Ik woonde toen in Noordwijk en heb uren verbijsterd naar de lichtshow staan kijken. Het begon rond een uur of acht met wat flitsen in zuidwestelijke richting en de ontladingsfrequentie nam al snel toe. Binnen een uur was de zuidelijke hemel constant verlicht, meerdere ontladingen per seconde waren waarneembaar en het was een schouwspel zoals we dat in jaren niet hadden beleefd. Ik vond het destijds wel bijzonder omdat je zo’n actief onweer eigenlijk meer verwacht na een warme zomerse dag en niet na een kille en bewolkte septemberdag.

Het onweer concentreerde zich in eerste instantie op het Rijnmondgebied, de waarnemers in die omgeving konden meer dan 120 ontladingen per minuut rapporteren en plaatselijk viel er ook veel neerslag:

• Rozenburg: 46.5 mm
• Vlaardingen: 44 mm
• Noordwijk: 30.4 mm
• Hilversum: 29 mm
• Odijk: 24.3 mm
• Stolwijk: 23.9 mm

Na bijna 3 uur in de dakkapel te hebben staan kijken naar het prachtige schouwspel leek het voorbij te zijn en dacht ik dat Noordwijk helaas een droge dag kon noteren zonder dat er een onweersbui echt over getrokken was. Ik besloot toch nog even een blik te richten naar het westen want daar kwamen immers de onweersbuien vandaan maar tot nu toe waren deze allemaal (ruim) zuidelijk langsgetrokken.  Mijn verbazing was echter vrij groot toen ik in de verte, boven de Noordzee, toch nog wat geflits zag uit een naderende onweersbui. Deze onweersbui werd al snel een stuk actiever en later werd ook Noordwijk getroffen door een onweer zoals dat niet eerder in september werd waargenomen. De ontladingsfrequentie liep op tot meer dan 100 ontladingen per minuut en in een korte tijd viel er 30 millimeter regen.

Een uur later trok de onweersbui verder het binnenland in en klaarde het op. De aanblik van de enorme onweersbui die verder naar het oosten trok en constant verlicht werd, was een aangezicht die ik nooit meer zal vergeten en zo eindigde een avond die met recht historisch mag worden genoemd en zich kan meten met de andere historische onweersdagen zoals 30 mei 1979 en 11 juli 1991.

Naast de hevige regen werden er ook flinke windstoten en hagel gemeld uit het Rijnmondgebied. De hagelstenen hadden een diameter van 3 centimeter. Achteraf bleken de onweersbuien gekenmerkt kunnen worden als supercellen. Supercellen zijn extreem zware onweersbuien die het langer uithouden dan gewone onweersbuien en zijn vrij zeldzaam in Nederland. Tegenwoordig wordt elke wat zwaardere onweersbui in de media of op diverse weerfora al een supercell genoemd maar in 90% van deze meldingen is dat een onterechte kwalificatie.